Dvomjesecni Izvjestaj HRCC-a o Ljudskim Pravima AUGUST & SEPTEMBAR 1998 SUMMARY Incidenti vezani za izbore Mucenje i zlostavljanje nezakonito pritvorenih osoba na Palama Hapsenje izvrseno u Ljubinju po osnovu ratnog zlocina a koje je u suprotnosti sa Pravilima puta Produzenje roka za podnosenje zahtjeva za povrat stanova u drustvenom vlasnistvu do 4. aprila 1999. godine Vlada RS nije usvojila imovinske i stambene zakone u roku do 31. august 1998. godine SFOR uhapsio optuzenog bosanskog Srbina INCIDENTI VEZANI ZA IZBORE Opci izbori u Bosni i Hercegovini su odrzani 12. i 13. septembra 1998. za slijedece funkcije : (1) Predsjednistvo BiH, (2) Predstavnicki dom BiH, (3) Predsjednika RS i potpredsjednika RS, (4) Narodnu skupstinu RS, (5) Zastupnicki dom Federacije BiH, (6) Kantonalne skupstine 10 kantona Federacije i (7) opcinske skupstine u 12 opcina u Federaciji i RS. Kao i ranijih godina i u skladu sa svojim mandatom , Odjel za ljudska prava OSCE-a je uspostavio okvir za nadgledanje situacije vezane za kampanju da bi se osiguralo postivanje osnovnih ljudskih prava i sloboda relevantnih za izborni proces. U svakom regionalnom centru i terenskom uredu OSCE-a su formirane takozvane " Kordinacione grupe za pracenje" (MCGs) da bi koordinirale napore medjunarodne zajednice u toku izbornog perioda. Ovim grupama su predsjedavali sluzbenici za ljudska prava OSCE-a i ukljucivale su predstavnike OHR-a, UNHCR-a, ECMM-a, SFOR-a, UNMIBIH-a i drugih organizacija. Koordinacione grupe za pracenje su nagledale i izvjestavale o dogadjajima u toku kampanje, pokusale su putem posredovanja i pregovora da razrijese zalbe vezane za narusavanje kampanje te dokumentirale i proslijedile slucajeve ozbiljnih krsenja ljudskih prava Izbornoj apelacionoj podkomisiji (EASC) na odlucivanje. Ukupno, Koordinacione grupe za pracenje su pratile gotovo 900 dogadjaja i obradile vise od 250 zalbi. S ciljem da se promovira pracenje ljudskih prava od strane drzavljana BiH, OSCE je obucio i razmjestio 37 promatraca za ljudska prava u cijeloj zemlji. Ovi lokalni promatraci su pokrivali veliku vecinu dogadjaja iz kampanje u ime Koordinacionih grupa za pracenje u toku izbornog perioda. Iako je period izbora bio u velikom dijelu miran, bilo je izvjestaja o nasilju u predizbornom i postizbornom periodu u Velikoj Kladusi ( Fed) . Iz tog podrucja je bilo izvjestaja o napadima na simpatizere DNZ-a od strane SDA simaptizera i prije i poslije dva skupa DNZ-a; isto tako izmedju ostalih incidenata je bilo nekoliko napada na centralu DNZ-a. Snazan odgovor medjunarodne zajednice i dvije odluke Izborne apelacione podkomisije su dovele do smirivanje nasilja u toku ostatka izborne kampanje. Medjutim, do nasilja je ponovo doslo u danima nakon sto su objavljeni izborni rezultati i u toku tri dana pocevsi od 25 septembra lokalna policija je registrovala 18 prituzbi vezanih za nasilje. Ovaj oblik nasilja je slican onome sto se desilo u toku izbora 1997. u Velikoj Kladusi. Drugi incidenti u kojima je izvrseno nasilje su zabiljezeni u Banja Luci, Bijeljini, Foci, Srebrenici, Zvorniku (RS) i Bugojnu, Drvaru, Travniku ( Fed); ovi incidenti su medjutim imali karakter izoliranih slucajeva i nisu svi bili vezani za izbore. U toku kampanje , politicke stranke (posebno HDZ i NHI) su razmenjivale navode o zastrasivanju njihovih kandidata i simpatizera. Iako za mnogo prituzbi nije bilo dokaza Izborna apelaciona podkomisija je zakljucila da su clanovi HDZ-a prijetili simpatizerima NHI-ija u Ravne Brckom ( Fed) i Orasju ( Fed) gubitkom posla ili penzije ili drugih financijskih beneficija. Takodjer, kao rezultat preporuka Izborne apelacione podkomisije i OHR-a , Marko Benkovic, nacelnik opcine Orasje, je dao ostavku. U sest odvojenih incidenata u toku kampanje se prijetilo lokalnim i stranim promatracima OSCE-a a sto je dovelo do odluke Izborne apelacione podkomisije da ukloni kandidata SDS-a i ukora izrecenog SRS i HDZ-a. U nekoliko opcina se ravnopravan pristup javnim prostorima za odrzavanje dogadjaja vezanih za kampanju pokazao kao problematican. U Zvorniku (RS), SDS i SRS zvanicnici su bili odgovorni za sprecavanje pristupa SDP-a javnim objektima. Slicni slucajevi su se desili u Milicima (RS) gdje je SNS bio odgovoran za uskracivanje ravnopravnog pristupa javnim prostorima SDS-u i SDP-u i u Jajcu gdje je konstatovano da je HDZ uskratio pristup ovim prostorima SDP-u. Izborna apelaciona podkomisija je izdala odluke u sva tri slucaja koje su se kretale od izricanja novcane kazne do skidanja kandidata stranke. Koordinacione grupe za pracenje su takodjer izvijestile o nekoliko slucajeva u kojima je HVO ucestvovao u kampanji sto je predstavljalo krsenje Zakona o odbrani Federacije. Neke od ovih zalbi su dovele do uklanjanja kandidata od strane Izborne apelacione podkomisije. Drugi izvjestaji o nasilju u toku kampanje su ukljucivali huskacke govore ili govore mrznje , isticanje slika optuzenih za ratne zlocine kao sto su Radovan Karadjic, Dario Kordic i Tihomil Blaskic i brojne slucajeve skidanja postera ili drugog izbornog materijala. U dane izbora, Koordinacione grupe za pracenje su izvijestile o nekoliko incidenata. Glavna pitanja su bila instruiranje nepismenih i starijih biraca, napetosti na birackim mjestima zbog kasnjenja u glasanju, vodjenje kampanje u toku izborne sutnje i zalbe nepokretnih glasaca koji su propustili glasanje unaprijed. INCIDENTI VEZANI ZA POVRATAK Federacija Dana 6. augusta 45 raseljnih lica bosnjacke nacionalnosti se vratilo u Gacice u opcini Vitez. Slijedecg dana, blokada na putu koju su napravili bosanski Hrvati je blokirala pristup selu. SFOR, IPTF, OHR, ECMM i UNHCR zajedno sa nacelnikom Viteza i drugim opcinskim vlastima su izasli na lice mjesta. UNHCR je izvijestio da je grupa od 50 bosanskih Hrvata, koju su ocito oganizovali clanovi HVIDRE koji su bili uz nju, agresivno zahtijevala trenutni odlazak raseljnih lica Bosnjaka i tvrdili da raniji dogovori nisu vise vazeci. Buduci da se situacija pogorsavala, raseljena lica su pod pratnjom napustila selo. Do povratka Bosnjaka pocetkom avgusta doslo je nakon dugih pregovora i potpisivanja Vitezkog sporazuma 31. jula 1998. Ovaj sporazum koji je donesen uz posredstvo medijatora Christian Schwarz Schillinga je omogucio povratak Bosnjaka u sela Gacice i Donja Vecerska. Stanovnici hrvatske nacionalnosti iz sela Gacice su 21. septembra blokirali ulaz u selo kao sto su to uradili i prvi put 7. augusta nakon prvobitnog povratka. Dana 26. augusta 1998. godine podmetnut je eskploziv u kucu bivseg potpredsjednika HDZ-a u opcini Bugojno. OSCE je izvjestio da je ovaj incident uslijedio nakon cetiri druga napada na kuce povratnika hrvatske nacionalnosti u tom podrucju u periodu izmedju 17. do 23. augusta. Dana 2. augusta OSCE je izvjestio o kamenovanju autobusa koji je prevozio Bosnjake koji se vracaju u Stolac. Takodjer , 2. augusta je vatrom ostecena bosnjacka kuca u selu Doljani, opcini Jablanica. Dana 23. augusta u blizini Capljine kuca Bosnjaka povratnika je ostecena vatrom. Dana 18. septembra u Hodbini, opcina Mostar Jug, nakon povratka raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti eksplozijom je unistena bosnjacka kuca koja se opravljala za povratak. Dana 23. septembra u Rodocu, opcina Mostar, u eksploziji je ostecena bosnjacka kuca. Dana 28. septembra, nakon povratka raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti 26. septembra, eksplodirala je eksplozivna naprava ispred kuce Bosnjaka povratnika u Crnicima, opcina Stolac. Dana 26. septembra , pomocu blokada puteva koje je postavila grupa bosanskih Hrvata (uglavnom raseljenih lica iz Polja i Bijelog Polja) sprijecen je planirani povratak grupe raseljnih lica srpske nacionalnosti u Rastane, opcina Mostar Zapad. Nakon neuspjesnog pokusaja uklanjanja blokada, grupa bosanskih Srba se vratila u RS. Od sredine novembra nije bilo daljih povrataka bosanskih Srba u Rastane. Republika Srpska Pocetkom augusta, OSCE je izvjestio da je u Gradiski eksplozijom ostecen automobil povratnika bosnjacke nacionalnosti koji se nedavno vratio iz Njemacke. Dana 1. septembra , dostavljen je izvjestaj o dvije eksplozije u kucama Bosnjaka koji su se nedavno vratili u Gradisku. Ovaj incident je navodno bio deseti u periodu od devet sedmica. U Brckom, 24. augusta je eksplozivom ostecena kuca Bosnjaka povratnika, OSCE je dostavio izvjestaj da je ovo bio drugi napad usmjeren protiv povratnika u toku tog mjeseca. U Zvorniku su tri neidentifikovana muskarca napala potpredsjednika Izvrsnog odbora opcine bosnjacke nacionalnosti u njegovom uredu 27. augusta te je on zbog toga napustio grad. On je i ranije bio zrtva nasilja. U izjavi za stampu koju su OHR i OSCE izdali narednoga dana oni su snazno osudili incident i pozvali lokalnu policiju da vrsi svoju duznost vezanu za javnu sigurnost i da odmah istrazi incident. PRAVO NA POVRATAK/SLOBODU KRETANJA Posjete i povratak [Ovaj dio se uglavnom zasniva na izvjestajima UNHCR-a i RRTF-a i fokusira se na posjete koje su posebno znacajne iz perspektive ljudskih prava ] Posjete/povratak u Federaciju: Dana 8. augusta, otprilike 200 Bosnjaka se vratilo u sela Doljane i Sovice, opcina Jablanica. U toku povratka, u dva slucaja neidentifikovana osoba (osobe) je pucala na osoblje njemackog, francuskog i ukrajinskog SFOR-a u Doljanima i Sovicima. Nije bilo izvjestaja o zrtvama ili ranjenim. Dana 15. augusta, otprilike 100 bosanskih Srba se vratilo iz Nevesinja (RS) u Bacevice, opcina Mostar Jug. OSCE je dostavio izvjestaj da je ovaj povratak bio jedan od najmasovnijih povrataka bosanskih Srba u juznu Hercegovinu i da je bio znacajan zbog pomoci koju su pruzile lokalne vlasti. Nekih 90 Bosnjaka se 20. augusta vratilo u Gubavicu, opcina Mostar Jug. RRTF je 29. augusta dostavio izvjestaj o povratku 115 raseljenih lica srpske nacionalnosti u Hodbinu i povratku raseljnih lica srpske nacionalnosti u Malo Polje, oba sela se nalaze u opcini Mostar Jug. Dana 17. septembra otprilike 150 raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti se vratilo u Hodbinu od kojih je 50 ostalo preko noci. Dana 19. septembra se vratilo 16 raseljenih lica srpske nacionalnosti u Zitomislice, opcina Mostar Jug. Dana 21. augusta se otprilike 200 Bosnjaka vratilo u selo Oplacice, opcina Capljina, i to je navodno najmasovniji povratak u Kanton 7 prema izvjestaju UNHCR-a. Grupa od 300 Bosnjaka, raseljanih lica se 1. septembra vratila u Domanovice, opcina Capljina i 3. septembra se 60 raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti se vratilo u Prenj, opcina Stolac. Oko 70 raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti se 26. septembra vratilo u Crnice, opcina Stolac od kojih je njih 17 prenocilo. Dana 30. septembra nekih 300 Bosnjaka , raseljnih lica, se vratilo u Aladinice, opcina Stolac ukljucujuci i 70 koji su prenocili. RRTF je izvijestio o prvom povratku raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti u opcinu Neum (Rabrani, Mahala, Crnoglav, Cerevo i Kolojanj) 18. septembra ukljucujuci i njih 26 koji su prenocili. Posjete/ Povratak u Republiku Srpsku UNHCR je dostavio izvjestaj o prvom znacajnom kretanju Bosnjaka iz Travnika u Kotor Varos u toku mjeseca augusta. Nekih 200 do 300 glava bosnjackih porodica je pocelo da djelomicno boravi u Sipragama i Kotor Varosi. Dana 9. i 15. augusta, grupa raseljnih lica bosnjacke nacionalnosti je posjetila svoje predratne domove u opcini Nevesinje. Nekih 100 raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti je , 23. augusta, posjetilo groblja i kuce u Zijemlji, opcina Nevesinje, uz pratnju IPTF-a i lokalne policije. RRTF je dostavio izvjestaj o prvoj posjeti 20 raseljenih lica bosnjacke nacionalnosti Ljubinju 8. septembra. PRAVO NA FIZICKI INTEGRITET Mucenje i zlostavljanje nezakonito pritvorenih lica na Palama: dana 7. augusta dva neidentifikovana lica su u centru Pala pucala i ubila Srdjana Knezevica zamjenika sefa Centra javne bezbjednosti Srpskog Sarajeva na Palama ( CJB Pale). Nakon ubistva, ministar unutrasnjih poslova RS je formirao kriznu grupu koju sacinjavaju visoki policijski zvanicnici iz Ministarstva unutrasnjih poslova RS u Banja Luci kao i iz CJB Pale da bi se koordinirala istraga. Krizna grupa je takodjer zaduzena da usmjerava i nadgleda sve istrage vezane za ubistvo Knezevica. Dana 9. avgusta, IPTF je osnovao Istrazni tim za podrsku radi pracenja policijske istrage i radi vrsenja neovisne istrage ubistva Knezevica. Dana 18. avgusta, tokom istrage IPTF je pronasao a potom oslobodio nekoliko ljudi koje su se nalazili u nezakonitom pritvoru u vezi sa ubistvom. Nize se nalazi sazet prikaz nalaza nakon provedene opsezne neovisne istrage od strane tima IPTF-a, koji je otkrio ozbiljne neregularnosti u provodjenju policijske i sudske istrage. Dana 9. i 10. avgusta, istrazni tim iz RS-e pod komandom Ljubise Savica, nacelnika Uniformisane policije RS-e, je uhapsio 14 clanova jedinice specijalne policije RS-e i pritvorio ih u zgradi poznatoj kao "Tron" na Palama. Zgrada Tron sluzi kao sjediste policije i operativni centar. Nekolicina ovih ljudi je mucena i saslusavana bezbroj puta dok nisu potpisali izjave u kojima priznaju svoje ucesce u ubistvu. Dana 14. avgusta, uvece, sedmorica od 14 ljudi su prebaceni u zatvor Kula. Policija je podnijela krivicnu prijavu javnom tuziocu optuzujuci ovih sedam ljudi za ubistvo gosp. Knezevica. Istrazni sudija je otpoceo saslusanje ujutro 15. avgusta. Preostala sedmorica ljudi su prebaceni iz Trona u tvornicu Famos dana 16. avgusta, gdje su, lisicama privezani za radijatore i namjestaj, bili pritvoreni nezakonito do posjete IPTF-a dana 18. avgusta. Tim IPTF-a je pronasao cvrste dokaze da je gosp. Savic direktno ucestvovao i vrsio nadzor nad mucenjem i maltretiranjem nezakonito pritvorenih osoba na Palama. Dana 14. septembra, komesar IPTF-a u konsultacijama sa Specijalnim izaslanikom Generalnog sekretara, je iskljucio gosp. Savica, sa stupanjem na snagu odmah, iz ucesca u bilo kojem vidu policijskog rada bilo gdje na teritoriji BiH i zahtijevao je pokretanje krivicne prijave protiv gosp. Savica i policajaca koju su ucestvovali u istrazi ubistva 7. avgusta. Nakon zahtjeva komesara IPTF-a, Ministarstvo unutrasnjih poslova RS-e je provelo internu istragu o istrazi koja je provedena nakon ubistva Knezevica. Ured interne kontrole je pripremio izvjestaj u kome se potvrdjuju nalazi IPTF-a i preporucuje pokretanje krivicne prijave protiv cetvorice policijskih sluzbenika i disciplinske prijave protiv 13 policijskih sluzbenika. Izvjestaj i izjave koje je uzeo Ured interne kontrole su predati javnom tuziocu. Sredinom novembra, sedmorica ljudi su jos bili u zatvoru Kula a odluka o optuznici jos nije bila donesena. VLADAVINA PRAVA Hapsenje pod optuzbom za ratne zlocine u Ljubinju: Dana 14. avgusta Robert Rebac iz Capljine je pritvoren od strane policije RS-e u Ljubinju pod optuzbom za ratni zlocin. Po Rimskom sporazumu od 18. februara 1996. godine (Pravila puta), Republika Srpska se slozila da lice "moze biti uhapseno i pritvoreno zbog ozbiljnog krsenja medjunarodnog humanitarnog prava samo u skladu sa prethodno izdatim nalogom ili optuznicom koja je razmotrena i koja se smatra konsistentnom sa medjunarodnim pravnim standardima od strane Medjunarodnog tribunala za ratne zlocine za bivsu Jugoslaviju". Tuzilac Tribunala nije razmotrio predmet gosp. Repca prije hapsenja i pritvora pod optuzbom za ratni zlocin. Hapsenje gosp. Repca je bilo jasno krsenje Pravila puta. Uprkos intervencijama od strane OHR-a, kao i naknadne odluke zamjenika tuzioca Tribunala pocetkom septembra da su dokazi koje je prezentirala RS u ovom slucaju nedovoljni, gosp. Rebac je ostao u pritvoru u zatvoru Foca cijeli mjesec. Organi vlasti RS-e su oslobodili gosp. Repca tek nakon odluke EASC-a da se mora osloboditi jer je hapsenje provedeno uz krsenje Pravila i propisa Privremene izborne komisije po kojima organi sudske vlasti moraju postupati prema Pravilima puta. Uhapsen bosanski Srbin optuzen za ratni zlocin: Dana 27. septembra SFOR je pritvorio bosanskog Srbina optuzenog za ratni zlocin od strane ICTY-a (Tribunala) i proslijedio ga u Hag. Stevan Todorovic je optuzen 21. jula 1995. godine, zajedno sa jos pet drugih lica, pod navodima da je ucestvovao u "sijanju straha" tokom aprila 1992. godine protiv stanovnistva bosnjacke i hrvatske nacionalnosti u opcini Bosanksi Samac. Medjuentitetska sudska suradnja: Dana 25. septembra je odrzana prva izvansudska sjednica jednog federalnog suda u RS na osnovu Memoranduma o razumijevanju o pravnoj pomoci izmedju institucija Federacije i RS-e ( vidi: Mjesecni izvjestaj o ljudskim pravima HRCC-a, maj 1998.) Ova sjednica koju je omogucio i pratio OHR ukljucila je i rekonstrukciju na licu mjesta sudjenja za ratni zlocin koji je u toku pred Federalnim sudom i predstavlja vazan korak prema efikasnijoj medjuentitetskoj pravnoj suradnji. Ova rekonstrukcija je bila prva ove vrste gdje su organi Federacije (sud, tuzilac, policijski istrazni inspektori) djelovali zajedno sa organima vlasti iz RS-e (predsjednik suda iz Rogatice, policija) kao i advokati i svjedoci iz oba Entiteta radi olaksanja odgovarajuceg procesa. IMOVINSKA PRAVA I ZAKONODAVSTVO IZ OVE OBLASTI Zakonodavstvo iz oblasti imovine Produzenje roka za podnosenje zahtjeva za povrat stanova u drustvenom vlasnistvu: U avgustu je proveden program monitoringa od strane medjunarodnih organizacija koji je otkrio velike probleme oko implementacije federalnog imovinskog zakonodavstva koje je stupilo na snagu u aprilu ove godine. Proces podnosenja zahtjeva za povrat privatne i imovine u drustvenom vlanistvu je trajao nekoliko mjeseci dok nije uzeo korijen. U mnogim opcinama su koristene nezakonite i nekorektne procedure da bi se sprijecile izbjeglice i raseljena lica da podnesu zahtjeve. U ove nezakonite radnje spada naplacivanje taksi; trazenje od podnosilaca zahtjeva da obezbijede dokumente koje ne mogu obezbijediti; odbijanje prihvatanja zahtjeva od gradjana koji ne posjeduju licne karte iz Federacije; odbijanje prihvatanja zahtjeva koje podnose licni prestavnici ili putem poste; te maltretiranje i zastrasivanje podnosilaca zahtjeva. Kao rezultat prepreka koje su nastale u procesu podnosenja zahtjeva Visoki predstavnik je produzio sestomjesecni rok za podnosenje zahtjeva (prvobitno 4. oktobar 1998.) za povrat stanova u drustvenom vlasnistvu za jos sest mjeseci, do 4. aprila 1999. godine. Produzenje roka za jos sest mjeseci je neophodno radi osiguranja mogucnosti da gradjani mogu podnijeti zahtjev za povrat stanova kao prvi korak u procesu povratka kuci. Rok se odnosi samo na stanove u drustvenom vlasnistvu u Federaciji. Rok ne postoji za povrat privatne imovine. Izvjestaj o stanju zakonodavstva iz oblasti imovine u Republici Srpskoj Vlada Republike Srpske nije usvojila zakone iz imovinske i stambene oblasti koji bi bili u skladu sa Mirovnim sporazumom do roka 31. avgusta koji je postavljen u Luksemburskoj deklaraciji. Zbog tekuce nesigurnosti u pogledu formiranja nove Vlade Republike Srpske Visoko predstavnik se slozio da omoguci Narodnoj skupstini jedan kraci dodatni period za usvajanje zakona. Medjutim, Visoki predstavnik je izjavio da, ukoliko ne budu usvojeni imovinski zakoni kao prioritet, on nece imati alternative nego da nametne ovaj zakon na osnovu bonskih ovlasti da bi ga kasnije usvojila Narodna skupstina. Stranica na internetu o zakonodavstvu iz oblasti imovine postoji na internet adresi OHR-a i sadrzi nedavne imovinske i stambene zakone u Federaciji kao i informacije o njima. Dostupni su na engleskom i bosanskom (http://www.ohr.int/property.htm). Takodjer postoje stampani primjerci na engleskom, bosanskom, hrvatskom i srpskom na cirilici i mogu se dobiti iz OHR-a, UNMIBIH-a, CRPC-a, OSCE-a i UNHCR-a. INSTITUCIONALNI I POLITICKI RAZVOJ DOGADJAJA Izvjestaj o zatvorima: Izvjestaj nakon posjete strucnjaka Vijeca Evrope zatvorima u Federaciji od 12. do 26. februara 1998. je podnesen Federalnom ministarstvu pravde u avgustu. Svrha posjete je bila da se pripremi procjena zatvorskog sistema koji djeluje u Federaciji i konkretno da opise organizaciju zatvorske administracije i kaznenih institucija, ispita mogucnost uvodjenja odgovarajucih reformi u skladu sa Evropskim zatvorskim propisima, te da daje prijedloge za promjene i unaprijedjenje i u kratkorocnoj i dugorocnoj perspektivi. Strucnjaci daju izvjestaje sa svojim pojedinacnih posjeta zatvorima i analizu zatvorskih uslova, ukljucujuci i smjestaj, zdravstvene usluge i rad u zatvorima. Opci utisak je bio da se zatvorski sistem vec dobro oporavio od efekata rata u smislu uprave zatvora, tretmana pritvorenih lica koja cekaju sudjenje i tretmana osudjenih zatvorenika. Medjutim, u izvjestaju se navodi jedan broj pitanja gdje postoji mjesta za unapredjenje u skladu sa Evropskim zatvorskim propisima koji su koristeni kao uzor. Izvjestaj daje jedan broj sugestija, ukljucujuci i sugestije na polju obuke ljudstva, programa socijalnog tretmana zatvorenika i preporucuje da se zatvorskom sistemu daju neophodna sredstva radi ispravljanja nedostataka uzrokovanih nedostatkom sredstava a koje se navodi u izvjestaju. Sporazum o reviziji udzbenika BiH: Ovaj sporazum je dosao u vaznu fazu svoga rada nakon sastanka eksperata koji je odrzan u Neumu 12. i 13. avgusta. Prema sporazumu, svaki Entitet je trebao da razmijeni udzbenike iz nacionalne grupe predmeta; to su istorija, geografija, knjizevnost, umjetnost i muzika koje su u upotrebi u javnim osnovnim i srednjim skolama u okviru raznih nastavnih programa u cijeloj zemlji. Pedagoski eksperti koje su imenovala oba Entiteta, u grupama od jednog ili dva eksperta po predmetu, su pregledala udzbenike sa ogranicenim ciljem da identificiraju uvredljiv materijal koji treba da se brise i da da preporuke oko toga koji materijal treba se se unese kao zamjena kada bude trebalo da se ona unese. Razlike koje se pojavljuju izmedju eksperata kao nerijesene treba da se predaju Nezavisnoj komisiji za pregled udzbenika koju formira OHR. Na sastanku u Neumu, strucnjaci su se sastali da razmotre svoje izvjestaje i dosli su do ogranicenog sporazuma oko pitanja koja su utvrdjena kao uvredljiva po njihovim izvjestajima. Sve u svemu, mnogi strucnjaci su pozvali na kompletne nove udzbenike za BiH navodeci da su udzbenici koji se koriste u skolama napravljeni u ratu i da su prevazidjeni u svom pristupu. INSTITUCIJE LJUDSKIH PRAVA Dom za ljudska prava: Dom za ljudska prava je napravio pauzu u radu tokom mjeseca avgusta. Na zasjedanju u septembru Dom za ljudska prava je donio dvije odluke o meritumu. U predmetu Sljivo - Republika Srpska, podnosilac tuzbe, gradjanin BiH, po nacionalnosti Bosnjak, bio je uhapsen u RS u posjedu kopnene mine i nesto zice. Sljivi je bilo sudjeno, proglasen je krivim i osudjen je na kaznu zatvora. Poslije je privremeno oslobodjen iz medicinskih razloga. Dom je utvrdio prekrsaje prava podnosioca tuzbe na slobodu i bezbjednost osobe i prava na korektno saslusanje. Dom je zakljucio da je njegova odluka dovoljan lijek za prekrsaje. U predmetu Kevesevic - Federacija Bosne i Herzegovine, stan na koji je podnosilac tuzbe imao stanarsko pravo je proglasen napustenim i on i njegova porodica su dobili nalog da se isele. Dom je utvrdio krsenje prava podnosioca na postovanje doma i prava na mirno uzivanje njegove imovine. Dom je izdao nalog Federaciji da poduzme sve neophodne korake na ponistenju odluke po kojoj se ovaj stan proglasava napustenim te da se podnosilac ponovo uvede u posjed svoje imovine. (Odluke doma i izvjestaji se mogu naci u Sekretarijatu ili na internetu www.gwdg.de/~ujvr.hrch.htm) Mjesecni izvjestaj o ljudskim pravima koji izdaje Koordinacioni centar za ljudska prava je zasnovan na redovnim i specijalnim izvjestajima medjuvladinih i nevladinih organizacija. Cilj ovog Izvjestaja je da omoguci sazet pogled u pitanja ljudskih prava, slucajeve i trendove koji uticu na sveukupnu situaciju po pitanju ljudskih prava u Bosni i Hercegovini tokom perioda o kome se izvjestava. Pitanja u vezi posebnih tema se trebaju postaviti organizacijama koje su izvijestile o njima ili HRCC-u. Molimo vas da svoje informacije koje zelite ukljuciti u izvjestaj posaljete na telefon 00387-71-447-420 za Michelle Morris ili e-mailom na adresu michelle.morris@ohr.int.

Office of the High Representative